Bel Soğukluğu (Gonore): Bulaşma Yolları, Belirtileri ve Tedavisi

Bu metin yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tıbbi öneriler veya teşhisler için bir uzmana danışın.

Bel soğukluğu, tıp dilinde gonore olarak bilinen, Neisseria gonorrhoeae adlı bakterinin neden olduğu, cinsel yolla bulaşan yaygın bir enfeksiyondur. Vücudun ılık ve nemli bölgelerinde, özellikle üretra, rahim ağzı, rektum ve boğazda enfeksiyona yol açar. Dünya genelinde her yıl yaklaşık 50 milyon kişiyi etkileyen bu hastalık, sıklıkla 15-40 yaş arasındaki bireylerde görülmektedir.  

Nasıl Bulaşır?

Bel soğukluğu, başlıca korunmasız cinsel ilişki yoluyla bulaşır. Bakteri, vajinal, anal veya oral cinsel temas sırasında vücuda geçebilir. Spermin olması şart değildir; cinsel temas, öpüşme ve dokunma ile de bulaşma riski bulunmaktadır.  

Enfekte bir anneden vajinal doğum sırasında bebeğe de geçebilir. Bebeklerde genellikle göz bulguları ile kendini gösterir ve körlüğe yol açabilir.  

Cinsel ilişki dışında, dezenfekte edilmemiş seks oyuncaklarının ortak kullanımı da bulaşmaya neden olabilir. Ancak, havlu veya iç çamaşırı gibi kişisel hijyen ürünleri yoluyla bulaşma riski son derece düşüktür, çünkü bakteri vücut dışında, kuru bir yerde uzun süre yaşayamaz; sadece ılık ve nemli yerlerde varlığını sürdürebilir.  

Erkekten kadına bulaşma riski daha yüksektir; bel soğukluğu olan bir erkekle cinsel ilişkide bulunan kadında %60-70 oranında enfeksiyon gelişebilir. Enfekte bir kadınla ilişkide bulunan erkekte ise bu oran %20-40’tır.  

Belirtileri Nelerdir?

Bel soğukluğu enfeksiyonu genellikle belirti vermeyebilir. Özellikle kadınların yaklaşık %80’inde ve erkeklerin %10-15’inde belirgin semptom görülmez. Semptomlar ortaya çıktığında ise enfeksiyondan 2-14 gün sonra görülebilir, ancak 30 güne kadar da sürebilir.  

Erkeklerde Görülen Belirtiler:

• Penisten irin benzeri sarı, yeşil veya beyaz akıntı.  
• İdrar yaparken ağrı veya yanma hissi.  
• Penis ucunda kızarıklık.  
• Testislerde ağrı veya şişlik (daha az yaygın).  

Kadınlarda Görülen Belirtiler:

• Vajinadan artan akıntı (beyaz, sarımsı, yeşilimsi veya kanlı olabilir).  
• İdrar yaparken ağrı veya yanma hissi.  
• Adet dönemleri arasında vajinal kanama veya cinsel ilişki sonrası kanama.  
• Pelvik veya alt karın ağrısı.  
• Genital bölgede kaşıntı ve tahriş.  
• Semptomlar hafif olabilir ve mesane veya vajinal enfeksiyonla karıştırılabilir.  

Diğer Vücut Bölgelerinde Görülen Belirtiler: Bel soğukluğu, cinsel organlar dışında vücudun başka bölgelerini de etkileyebilir:

• Rektum: Anal kaşıntı, rektumdan irin benzeri akıntı, tuvalet kağıdında parlak kırmızı kan lekeleri, ağrılı bağırsak hareketleri veya dışkılama sırasında zorlanma.  
• Boğaz: Boğaz ağrısı ve boyunda şişmiş lenf düğümleri. Genellikle belirti vermez.  
• Gözler: Göz ağrısı, ışığa duyarlılık ve bir veya iki gözde irin benzeri akıntı.  
• Eklemler: Bakteri kan dolaşımına yayılırsa, eklemlerde enfeksiyona (septik artrit) neden olabilir. Bu durumda etkilenen eklemler sıcak, kızarık, şiş ve hareket sırasında son derece ağrılı olabilir. Ateş, döküntü ve cilt yaraları da eşlik edebilir.  

Tedavi Edilmezse Ne Olur? (Komplikasyonlar)

Tedavi edilmeyen bel soğukluğu, hem kadınlarda hem de erkeklerde ciddi ve kalıcı sağlık sorunlarına yol açabilir.  

Kadınlarda:

• Pelvik Enflamatuar Hastalık (PID): Bel soğukluğu rahim, fallop tüpleri ve rahim ağzına yayılarak PID’ye neden olabilir. PID, fallop tüplerinde kalıcı hasara ve skarlaşmaya yol açarak kısırlığa veya dış gebelik riskini artırabilir.  
• Kronik Pelvik Ağrı: Uzun süreli pelvik ağrıya neden olabilir.  
• Erken Doğum: Hamile kadınlarda tedavi edilmezse erken doğuma yol açabilir.  

Erkeklerde:

• Epididimit: Testislerin arkasındaki sperm taşıyan tüplerin (epididim) iltihaplanmasına neden olabilir. Bu durum, ağrılı testis şişliğine yol açar ve tedavi edilmezse kısırlığa neden olabilir.  
• Üretral Striktür: Üretra içinde skarlaşmaya yol açarak idrar yapmayı zorlaştırabilir.  
• Prostatit: Prostat iltihabına neden olabilir.  

Her İki Cinsiyette:

• Yaygın Gonokoksik Enfeksiyon (DGI): Nadir durumlarda, bel soğukluğuna neden olan bakteri kan dolaşımına yayılabilir ve eklemler, cilt, iç organlar, kalp (endokardit) veya beyin (menenjit) gibi vücudun diğer bölgelerini enfekte edebilir. Bu durum hayatı tehdit edici olabilir.  
• HIV/AIDS Riski: Bel soğukluğu olan kişiler, HIV virüsünü daha kolay kapabilir veya bulaştırabilir.  

Tedavisi

Bel soğukluğu, doğru antibiyotiklerle tedavi edildiğinde iyileşebilir. Ancak, tedavi edilmeyen enfeksiyonlar ciddi sağlık sorunlarına yol açtığı için erken teşhis ve tedavi hayati önem taşır.  

Antibiyotik Tedavisi:

• İlk Tercih: Genellikle tek doz uygulanan seftriyakson (Rocephin) ilk tercih edilen etkili bir antibiyotiktir.  
• Kombinasyon Tedavisi: Klamidya gibi eşlik eden başka bir enfeksiyon riski varsa, seftriyaksona ek olarak doksisiklin gibi bir antibiyotik de verilebilir.  
• Alternatifler: Seftriyaksona alerjisi olanlar için oral yolla alınan sefpodoksim (Vantin) veya oral azitromisin ile enjekte edilebilir gentamisin kombinasyonu gibi alternatifler kullanılabilir.  
• Tedavi Süresi: Antibiyotik tedavisi genellikle 5-7 gün sürer. Akıntı kesilse bile tedaviye devam etmek önemlidir. Daha kısa antibiyotik kürleri, antibiyotik direnci riskini azaltmaya yardımcı olur.  
• Bebeklerde Tedavi: Doğum sırasında enfeksiyon kapan bebekler de antibiyotiklerle tedavi edilebilir.  

Tedavi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Partner Tedavisi: Enfeksiyonun tekrar bulaşmasını önlemek için cinsel partnerlerin de aynı anda tedavi edilmesi esastır.  
• Cinsel İlişki: Tedavi süresince ve her iki partner de tedaviyi tamamladıktan sonra en az 7 gün boyunca cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır. Cinsel ilişki olacaksa mutlaka kondom kullanılmalıdır.  
• Tekrar Test: Tedaviden yaklaşık üç ay sonra tekrar test yaptırılması önerilir.  
• Antibiyotik Direnci: Bazı bel soğukluğu bakterileri antibiyotiklere dirençli hale gelebilir. Belirtiler tedavi sonrası devam ederse veya kötüleşirse mutlaka doktora başvurulmalıdır.  

Önleme Yöntemleri

Bel soğukluğundan korunmak için alınabilecek önlemler şunlardır:

• Cinsel Temastan Kaçınma: Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan kaçınmanın tek kesin yolu vajinal, anal veya oral seksten uzak durmaktır.  
• Tek Eşlilik: Test edilmiş ve negatif sonuçları olan tek bir partnerle uzun süreli, karşılıklı tek eşli bir ilişki sürdürmek riski azaltır.  
• Kondom Kullanımı: Her cinsel ilişkide lateks kondomların veya dental damların doğru ve tutarlı bir şekilde kullanılması bulaşma riskini önemli ölçüde azaltır.  
• Partner Geçmişi: Cinsel partnerin geçmişi hakkında bilgi edinmek önemlidir.  
• Alkol ve Madde Kullanımından Kaçınma: Alkol ve diğer maddelerin kullanımı, yargı yeteneğini etkileyerek riskli cinsel davranışlara yol açabilir.  
• Düzenli Tarama: Cinsel olarak aktif bireylerin, özellikle 25 yaşından küçük kadınların ve yeni veya birden fazla cinsel partneri olanların yıllık bel soğukluğu taraması yaptırması önerilir.  
• Hijyen: Cinsel içerikli oyuncakların ortak kullanımında hijyen ve temizliğe dikkat edilmelidir.  

Bel soğukluğu belirtileri taşıyan veya tedavi gören kişilerle cinsel ilişkide bulunmaktan kaçınmak, hastalığın yayılmasını önlemek için kritik öneme sahiptir.